"Mutualitateak aldez aurretik egokitu dira lan-munduaren aldaketara. Izan ere, hamarkada gutxitan lehen sektoretik bigarrenera eta hirugarrenera igaro da, eta, orain, guztia eraldatzen duen "4.0”-ra."
Juan Echevarria Puig
Mutua Universaleko presidentea
Gizateriaren historia Espainian 2018ko (edo 2017ko) urtarrilaren 1ean hasi izango balitz, eta antzera edo modu berean jarraitzeko arriskua balego, eta bizitza politikoa bakarrik existituko balitz, beste planeta bat bilatu beharko genuke, hara bizitzera joateko.
Baina zorionez ez da horrela. Politika, politika hau, inbentarioaren alde bakarrik onartu behar da eta hura zaparrada bortitz eta pasakor bat izango balitz bezala jasan, horizontean itxaropen berriak begiztatuz.
Politika gehiegi. Politikaren hedapen gehiegi. Erakunde gehiegi, politikoak edo politizatuak.
Erakundeak osatzen dituzten politikari gehiegi. Zaletasun dogmatiko, joera eta interes gehiegi. Estatuburu eskasak.
Politika, bizikidetzaren arte preziatua, sakrifizio propio eta hurkoa laguntzeko bokazio gorena, desadostasunaren arrazoi bihurtzen da, helburu bateratuak jarraitzen dituztenen artean ere. Politika politikagaitik.
Beti hala izan dela pentsatuta kontsolatzen diren asko egongo dira, baina garai batean gutxienez, zorionez, ez genuen gertatzen den guztiaren berri momentuan eta aldi berean izaten eta denbora eta distantzia gehienetan baltsamo sendagarriak izaten dira.
Ohitura jarraituz, eskutitz honetan 2018 horren gertaera nagusiak aipatzea pentsatu nuen. Baina, horietako asko gertaera bilakatu direla alde batera utzita, ez ditut aipatuko. “Oraina txarra da, baina geroa nirea da", idatzi zuen, oraindik buru-argi, Antonio Machado jaunak.
Egun hauetan Meridan antzerki-obra bat antzezten da, eta ohi den bezala, Zizeron da ona eta Katilina txarra. Kasualitatez, egun hauetan Ángel María Pascualek 1948an idatzitako entsegu eder bat ari naiz irakurtzen, eta guztiz aurkakoa ondorioztatzen da hortik. Ángel María Pascualek ere esan zigun jada euforia urteetan: "zure ametsen lurbiratik bahea egiten dute, zure berezko leinutik kanpo gelditu zinen".
Zizeronek establishment-a ordezkatzen zuen eta Katilinak iraultza, esklabotzaren abolizioa, baina bere tropeletan esklaboak ez onartzeko baldintzarekin. Katilinak gainerakoak libre izateko borrokatzen zuen, bera libre zen moduan, baina horiek bere onuragatik borrokatzen zuten soldadu bezala onartu gabe. Pertsonalki axolarik ez zaigunagatik borrokatzeko ekintzan oinarritzen da politikaren handitasuna eta politikari txarrak estatuburu bihurtzen ditu.
Zalaparta honen abantaila posibleetako bat zain ditugun arazo handien oroipena edo onespena izan daiteke, eta horietako batzuk ez dira Espainiarenak bakarrik: desberdintasun ekonomiko eta soziala, adibidez.
Langabezia, aldaketa teknokogikoek eragindako garapen geldiezinak eta bizkortuak askotan estruktural bihurtu duena.
Prestakuntza eta heziketa gehien dutenen emigrazioa. Behartsuenen immigrazioa.
Gizabide ezaren eta indarkeriaren normalizazioa.
Espainia erdiaren despopulatzea eta desertifikazioa.
Irakatsi, prestatu eta kulturizatzen duen irakaskuntza komun baten falta. Kultura gure garaiko bizimodua da eta gure garaia horizonte handiena da, arazoen eta horien konponbideen globalizazioarena, adimenaren aurrerapen handiena eta Espainia, nahiko txikia, proiekzio eta bizikidetzaren unitate minimoa izan behar da.
Batzuk, zorionez, eta lausengu aberkoietara jo gabe, konturatu gara Espainia hau ez dela jada zaharra, arrakeroa, iskanbilatsua eta tristea (Machado berriro ere, oraingo honetan kontrakoa esateko), eta espainiarrek debora luzez ahalegin, irmotasun eta egite onarekin lortutako gauza on askotan lehentasunezko leku bat duela; nahiz eta beste batzuei damu bazaie, ukatzen edo alboratzen badute ere, lasterketan lehen pelotoiaren buruan gaudelako.
Mutualismo zaharraren arrakasta egunez egun errepikatzen da, enpresen afiliazio boluntario masiboarekin eta, ondorioz, laneko erroldaren afiliazioarekin.
Iskanbila nahasi honen beste abantailetako bat gaur eusten gaituzten arazo berdinei dialektikoki aurre egin zieten gizon handien oroipen eta aipamena da. Ez zieten kasu gehiegi egin, baina orain posible eta derrigorrezkoa da haiei kasu egitea. Max Weber aipatzen da gizartearen benetako mami sinobiala osatzen duten erdiko klaseak babesteko desberdintasun ekonomiko eta sozial handiago eta hazkorrerako laguntza ematen ez duen, bereziki krisi handien ondoren, kapitalismo anonimo eta gaineztua bideratzeko laguntza gisa.
Hans Kelsen aipatzen da. ‘‘Lehenengo Kelsen, gero inor ere ez eta, inoren ondoren, Kelsen’’, errepikatzen zuen nire maisuak, José Mª Hernández Rubiok. Kelsen-ek, bizitza akademiko oparoa izan zuenak, Konstituzioen jatorria eta beharra formulatu zuen, bai eta horiek ezartzen, defendatzen eta berrikusten dituzten Konstituzio Auzitegienak ere, eta Nazioarteko Eskubidea ordenamendu nazionalen oinarri eta lehentasun gisa kokatu zuen.
Karl Jaspers gogoratzen da. Bere "Vom Ursprung und Ziel der Geschichte" (Historiaren jatorria eta helmuga) ahaztezinean legendari nazioen jatorria egozten dio, eta utopiari bere helburua, modu horretan nazionalismoaren pisua txikiagotuz.
Eta isil-misilean C. Schmid ere aipatzen da, herriari txalotze-subjektuaren kondizioa ematen diona, batzarra, asanblearioa, organo erabakitzaile eta gobernu-organo gorena den hiperdemokrazian. Horrekin, historiaren diktadura latzenetako bat justifikatzen zuen.
Eta nahaspila horretan -hemendik urte batzuetara tristura edo barrea eragingo du- mutualitateek etengabeko defentsa-gabeziko egoeran daudela uste dute. Espainiari gertatzen zaion berdina gertatzen zaie. 1970ean, Pedro Laín Entralgok, 1948an “España como problema" (Espainia arazo bezala) idatzi zuenak, izenburu hau jarri zion entsegu luzea argitaratu zuen: “A qué llamamos España" (Zeri deitzen diogu Espainia). Pertsona zintzo gisa, aldarrikatu behar genuen ondo dakigula Espainia zer den eta mutualitateak zer diren. Baina beti batzuk iluntasuna berekin dakarren misterioa nahiago dute.
Espainiako bilaketan hainbeste idatzi da - eskerrik asko, Pascal- nahiago dudala hura entzutea eta hau esan dezala: "ez nindukezu bilatuko, bestela jada aurkitu egingo ninduzun".
Eta Mutua Universalek estilo hori erabiltzen du, Goethe-ren arabera, ekintza eta hitz guztietan ezagueraz edo inkontzienteki egiten den bizimodu hori, eta mutualitateak bere buruaren helmuga ez direla ulertzen du. Segurtasun eta osasun-arretako arazoak ezagutzen, ulertzen eta konpontzen dituzten tresnak izan behar dira, bai eta enpresa elkartuenak eta babestutako langileenak ere. Horrekin batera, Administrazioak mutualismoaren esku utzi dituen betebehar eta eskubideak hartu behar dituzte bere gain. Mutualismoak, Gizarte Segurantza baino lehenagoko denak, giza-babesaren hedapena eta derrigortasuna ezarri zuen, garaiko muga naturalekin, enplegatzailearen eta babestutako langileen parte-hartzearekin, orain autonomoak gehituta.
Mutualismo zaharraren arrakasta egunez egun errepikatzen da, enpresen afiliazio boluntario masiboarekin eta, ondorioz, laneko erroldaren afiliazioarekin. Mutualitateak aldez aurretik egokitu dira lan-munduaren aldaketara. Izan ere, hamarkada gutxitan lehen sektoretik bigarrenera eta hirugarrenera igaro da, eta, orain, guztia eraldatzen duen "4.0”-ra.
Gure mutualitatearen 'Universal' izendapenak ere guztia hartzen du barne. Bere presentzia iraunkorra da Espainia osoan. Edozein sektore edo espezializazioko enpresa eta langileak artatzen ditu. Langile autonomo eta korporazio handiak sartu dira. Iraultza digitalak eta adimenaren iraultzak enplegu berriak, metodologia berriak, lanerako bitarteko berriak, gaixotasun eta tratamendu berriak, pertsona eta erakundeen artean erlazionatzeko modu berriak eskatzen dituzten lan-ingurune berrien inguruan egunean dago. Mutualitateen artean ere bai, mutualitateen Mutualizazio antzekoren bat, gure kasuan Fremap eta Solimatekin sinatutako akordioarekin gauzatu da.
Bukatzeko, eskerrak:
Afiliatutako enpresa eta langileei.
Gure profesionalei, Zuzendaritza-batzorde sakrifikatu eta eskuzabalari bere laguntzagatik, betetako betebeharra baino sari gehiagorik gabe.
Kontrol eta Jarraipen Batzordeko eta Prestazio Berezien Batzordeko kideei, eta Auditoretza-Komiteari. Zuzendaritza-taldeari eta, bereziki, Zuzendari Kudeatzaileari.
Amat-eko Presidenteari eta Zuzendari Kudeatzaileari, afiliatutako mutualitateen soinu ezberdinak bateratzeagatik.
Gizarte Segurantzaren Entitate Laguntzaileen Zuzendariorde Nagusiari, Carlos Tortuero jaunari; Gizarte Segurantzaren Antolamenduaren Zuzendari Nagusiari, Borja Suárez jaunari, eta Gizarte Segurantzaren Estatu-idazkariari, Octavio Granado jaunari.
Juan Echeverría Puig
Mutua Universaleko Presidentea
Gure mutualitatearen 'Universal' izendapenak ere guztia hartzen du barne. Bere presentzia iraunkorra da Espainia osoan. Edozein sektore edo espezializazioko enpresa eta langileak artatzen ditu.
Castellano
Català
Euskera
Gallego
English